Psikoloji Nedir?
Psikoloji, davranışları ve zihinsel süreçleri inceleyen bir bilim dalıdır. Psikoloji biliminden üretilen bilgiler, bireylerin duygu, düşünce ve davranışsal süreçlerinin değerlendirilmesi ve düzenlenmesi ile ilgili pek çok alanda kullanılır.
Psikolog Kimdir?
Üniversitelerin Psikoloji bölümünde 4 yıllık öğrenimini tamamlayarak diplomasını almaya hak kazanan kişilere Psikolog denmektedir.
Uzman Psikolog Kime Denir?
Dört yıllık Psikoloji bölümü sonrasında master ya da diğer adıyla yüksek lisans yapan psikologlar Uzman Psikolog ünvanını alırlar.
Psikolog Olmak İçin Ne Yapmak Gerekir?
Psikolog olabilmek için liseden sonra Psikoloji bölümünde eğitim veren yurt içi ya da yurt dışı bir üniversiteden kabul almak ve bölümü başarı ile tamamlayarak diplomayı almaya hak kazanmak gerekir.
Psikolojinin Alt Alanları Nelerdir?
Psikolojinin çok sayıda alt alanı bulunmaktadır. Klinik Psikoloji, Adli Psikoloji, Endüsti-Örgüt Psikolojisi, Nöropsikoloji, Bilişsel Psikoloji, Sosyal Psikoloji, Eğitim Psikolojisi, Spor Psikolojisi, Trafik Psikolojisi, Deneysel Psikoloji, Okul Psikolojisi, Psikometri, Travma Psikolojisi psikolojinin alt alanlarından bazılarıdır. Psikolojinin, Amerikan Psikoloji Birliği (APA) tarafından tanımlanmış 56 alt alanı bulunmaktadır.
Psikoterapi Nedir?
Psikoterapi, bireylerdeki psikolojik problemler, duygusal ve davranışsal bozukluklar ve günlük yaşamı etkileyecek düzeydeki psikososyal uyum sorunları gibi konularda, var olan semptomların azaltılması ya da ortadan kaldırılması, ihtiyaç duyulan davranış değişikliğinin sağlanması ve bireylerde olgunlaşma, farkındalık, psikolojik büyüme gibi süreçlerin desteklenmesi amacıyla gerçekleştirilen kapsamlı, planlı, yapılandırılmış bilimsel müdahaleler bütünüdür.
Psikoterapi Teknikleri Nelerdir?
Psikoterapide kullanılan teknikler çeşitlilik göstermektedir. Son yıllarda kanıta dayalı psikoterapinin önem kazanması ile etkinliği klinik olarak kanıtlanan psikoterapi teknikleri yaygın olarak kullanılmaya başlanmış olup ve psikolojik şikayetler ile başvuran pek çok birey de tekniklerden olumlu sonuçlar almaktadır. Bilişsel Davranışçı Terapi, Kognitif Terapi, Bilişsel Terapi, Davranışçı Terapi isimleri ile anılan psikoterapiler bu tekniklerin başında gelir. EMDR (Eye Movement Desensitization and Replacement) yani Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşlemleme yöntemi de psikoterapi etkinliği araştırmalarında sıkça kullanılan bir modeldir ve başta psikolojik travmalar olmak üzere pek çok alanda etkili olduğu gösterilmiştir. Diğer psikoterapi yöntemlerinden başlıcaları Şema Terapi, Psikodinamik Psikoterapi, Psikanalitik Psikoterapi, Hipnoz/hipnoterapi, Varoluşçu Psikoterapi, Logoterapi, Geştalt Psikoterapi, İntegratif psikoterapidir.
Psikoterapi Ne Kadar Sürer?
İnsanlar sıklıkla psikoterapi seanslarının ne kadar süreceğini, kaç seans gelmek gerektiğini merak ederler. Bu pek çok yönü ile haklı bir sorudur. Ancak psikoterapi, insan psikolojisinin bireysel, kişiye özgü ve biricik oluşundan ötürü kişiden kişiye göre değişen, farklılaşan bir süreçtir. Aynı psikolojik sıkıntı ile başvuran iki farklı birey tamamen aynı terapi protokollerinin uygulanması durumunda dahi aynı sürede ve aynı seviyede sonuç almayabilir. Bireyin kişilik yapısı, geçmiş yaşam deneyimleri, problemin niteliği, kişinin o güne kadarki baş etme yöntemleri ve başa çıkma becerileri, kendisine, diğer insanlara ya da dünyaya yönelik kalıplaşmış inanışları gibi faktörler psikoterapi sürecini etkilemektedir. Bununla beraber kişinin iyileşmeye ya da değişime olan inancı ve motivasyonu, psikoterapist ile danışan arasında kurulan güven ilişkisi, psikoterapinin düzenli devam ediyor olup olmaması gibi faktörler de psikoterapinin ne kadar sürebileceğine etki etmektedir.
Psikiyatri Nedir?
Psikiyatri, hekimliğin ruh ve sinir hastalıklarıyla, kişide görülen önemli uyumsuzlukların tanılanmasıyla ve bunların sağaltımıyla uğraşan uzmanlık dalıdır.
Psikiyatri ve Psikolog Arasındaki Farklar Nelerdir?
Psikiyatri hekimleri Tıp fakültelerinden mezun olduktan sonra Psikiyatri alanında ihtisas yapan kişilerdir. Psikiyatrik hastalıklar konusunda uzmanlaşmışlardır ve farmakoterapi yani ilaç tedavisi uygulama yetkinlikleri bulunmaktadır. Psikologlar ise Psikoloji bölümünden mezun olmuşlardır ve eğitimleri psikofarmakoloji ve medikal tedavilerin uygulanması konusunda bir yetkinlik sağlamamaktadır. Her iki mesleğe mensup uzman da belli ekollerde psikoterapi eğitimlerini tamamladığı takdirde psikoterapist olarak çalışabilmektelerdir. Psikologlar ve Psikiyatri Uzmanları ruh sağlığı alanında dirsek temasında çalışmaktadır ve pek çok çalışma alanında ekip arkadaşı olarak mesleklerini icra etmektelerdir.
Her Psikolog Psikoterapist Midir?
Psikoloji lisans programlarında psikoterapilerle ilgili giriş düzeyinde dersler verilmektedir ancak bunlar psikoterapi uygulamaları yapmak için yeterli değildir. Psikoterapi uygulamak için uzun eğitim ve süpervizyon dönemini kapsayan derin bir yetkinlik kazanma sürecini geride bırakmak gerekir. Dolayısıyla her psikolog psikoterapist değildir.
İyi Psikolog Nedir? Doğru Psikoloğu Nasıl Seçerim?
İyi psikolog nedir, doğru psikoloğu nasıl seçerim, en iyi psikolog kimdir, kendime uygun psikoloğu nasıl bulurum gibi sorular psikoterapi ve psikolojik danışmanlık hizmeti almak isteyen kişilerin merak ettiği sorulardandır. Psikoterapi kişiye özel bir sağaltım yaklaşımı ve aynı zamanda farkındalıklarınızı geliştireceğiniz bir “yol” olduğundan ötürü bu yolda kimin size rehberlik edeceği önemlidir. Psikoterapistinizi seçerken dikkat etmeniz gereken en önemli unsur öncelikle eğitimdir. Türkiye‘deki mevcut düzenlemeler Psikolog, Psikolojik Danışman ve Psikiyatri Uzmanları tarafından -gerekli psikoterapi eğitimlerinin ayrıca alınması koşulu ile- Psikoterapist olabilirler. Dolayısıyla ikinci konu başvuruda bulunacağınız psikolog/psikolojik danışman/psikiyatristin uyguladığını söylediği psikoterapi yöntemi üzerine yetkin kurum ve kişilerden gereken eğitimleri tamamladığını araştırmaktır. Elbette gerekli yetkinliklerin bulunması da her zaman yeterli olmayabiliyor. Psikoterapist ve danışanın etkileşimi, uyumu ve aradaki güven ilişkisinin kurulabilmesi psikoterapi sürecindeki kilit öneme sahip hususlardan olduğu için, özellikle ilk seansları bu konuda fikir edinmek için kullanmak da danışanlar tarafından tercih edilmektedir.
Psikolojik Danışmanlık Merkezi Nedir?
Psikolojik danışmanlık merkezi, yetkinliği bulunan uzmanlar (psikologlar, klinik psikologlar, psikolojik danışmanlar) tarafından psikolojik danışma uygulamalarının yapıldığı yerlere verilen isimdir. Psikoterapi merkezine başvuruda bulunulduğunda merkezde çalışan kişilerin diplomaları ve çalıştıkları alanlardaki yetkinlikleri hakkında emin olmak, yeterince araştırarak gitmekte yarar vardır.
Psikolog İlaç Tedavisi Uygular Mı?
Psikologlar ilaç tedavisi uygulamazlar. Psikologlar belli ekollerde psikoterapi eğitimlerini tamamlamaları halinde psikoterapi uygularlar. Bu psikoterapi eğitimleri teorik bilgilerin yanı sıra, daha deneyimli bir uzmanın birebir danışmanlığı ve gözetiminde vaka takip etmeyi gerektiren süpervizyon sürecini de kapsar.
Online Psikolojik Danışmanlık Mümkün Mü?
Psikoterapi ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak isteyen kişiler sıklıkla online terapi mümkün mü ya da online psikolojik danışmanlık kabul gören bir yöntem mi diye merak ediyor. Covid-19 salgını ve pandemi süreci pek çok hizmeti online olarak alabildiğimizi ve işlerin çevrimiçi yürüyebildiğini görmek açısından önemli bir deneyim oldu. Bununla birlikte online terapi pandemiden daha uzun zaman öncesinden bu yana uygulanan bir yöntemdi. Teknoloji, psikoterapinin uygulanma şekli de dahil olmak üzere, yaşamın her alanını genellikle daha iyiye doğru değiştirdi. Yalnızca psikolojik sağlık değil, özellikle sağlık alanındaki teknoloji kullanımı hayatı büyük ölçüde kolaylaştırdı. Geliştirilen ve uygulanan bu yeni yaklaşımlar kapsamlı bir tele-sağlık anlayışını beraberinde getirdi. Günümüzde tele-sağlık oldukça yaygın bir model olarak kullanılıyor.
Online Terapi Etkili Bir Yöntem Mi?
Psikoterapi ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak isteyen kişilerin aklındaki en önemli sorulardan biri online terapi hizmetinin yüz yüze terapi kadar etkili olup olmayacağıdır.
Araştırmalar online psikoterapinin birçok psikolojik sorun için etkili olabileceğini göstermektedir.
Aşağıda bazı araştırmalardan örnekler bulabilirsiniz:
Journal of Affective Disorders‘da yayınlanan bir araştırma, online terapinin depresyon için yüz yüze terapi kadar etkili olduğunu göstermiştir.
Journal of Psychological Disorders‘da yayınlanan bir araştırma, online bilişsel davranışçı terapinin etkili olduğunu ortaya koymuştur. Çalışmada, online bilişsel davranışçı terapinin, majör depresyon, panik bozukluk, sosyal anksiyete bozukluğu ve yaygın anksiyete bozukluğu için yüz yüze terapi kadar etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Behavior Research and Therapy‘de yayınlanan bir başka araştırma, çevrimiçi bilişsel davranışçı terapinin anksiyete bozukluklarının tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. Terapi sonrasında elde edilen olumlu sonuçların bir yıllık takipte halen korunduğu görülmüştür.
Online Terapinin Yararları Neler?
Psikoterapi hizmetlerine erişimin güç olduğu bölgelerde ve olanakların kısıtlı olduğu il ve ilçelerde yaşayanlar için terapi ve psikolojik danışmanlık hizmetini almayı mümkün kılar.
Çeşitli sağlık sorunları nedeniyle evden çıkamayan ve/veya ulaşım güçlüğü olanlar için psikoterapi ve psikolojik danışmanlık hizmetini daha erişilebilir hale getirir.
Çevrimiçi terapi hizmetleri için planlama yapmak daha kolaydır, psikoterapi randevusu almak için terapistiniz tarafından daha fazla gün ve saat seçeneği sunulabilir.
Bekleme odasında bulunmak, bekleyenler tarafından tanınmakla ilgili endişeleri olan kişiler ve psikoterapi almak isteyen ünlüler / tanınmış kişiler için mahremiyeti güvence altına alır.
Psikoterapide İlk Seans Nasıl Geçer?
Daha önce hiç psikoterapi almamış veya bir psikolog ile görüşme yapmamış kişiler psikoterapide ilk seansın nasıl geçeceğine dair pek çok soru işaretine sahip olabilir. Terapistlerin çalıştıkları ekole, tercih ettikleri terapi yaklaşımına göre ilk seanstaki görüşmenin içeriğinde bazı farklılıklar olabilir. Bununla birlikte ilk seansın akışı çoğunlukla benzer temellere dayanır.
Öncelikle, ilk seans öncesi, ister online terapi olsun ister yüz yüze terapi, bekleme sürecinizde başvuru formu gibi bazı evrakları doldurmanız istenebilir.
İlk psikoterapi görüşmeniz bilgi almanın yanı sıra tanışma ve ilişki kurmaya odaklıdır. Terapistiniz size sizi tanımak, ne ile ilgili psikolojik destek gereksiniminiz olduğunu anlamak, terapi planınızı şekillendirmek için pek çok soru sorabilir. Bu süreç hem terapistiniz için sizinle çalışıp çalışamayacağını belirlemek ve uygun bir terapi planı çıkarmak için fikir verir hem de sizin terapistinizle kurduğunuz iletişimi, ona güven duyup duyamayacağınızı, orada nasıl hissettiğinizi ve o terapist ile çalışmak isteyip istemediğinizi sınamanız için bir fırsat sunar.
İlk psikoterapi seansınız öncesinde bazı sorular üzerine düşünmek size kolaylık sağlayabilir. Terapistinizin size sorabileceği sorulardan bazıları şöyledir:
- Terapiye başvurmanıza sebep olan konular neler?
- Şikayetleriniz ne zaman başladı ve ne zamandır devam ediyorlar?
- Daha önce bir psikologla görüştünüz mü veya psikoterapi aldınız mı?
- Ailenizde psikiyatrik hastalık öyküsü ya da psikolojik sorunlar deneyimleyen bireyler var mı?
- İntihar düşünceleriniz var mı? Geçmişte intihar girişiminiz oldu mu?
- Terapiden beklentileriniz neler?
- Terapi tamamlandığında nelerin değişmiş olmasını hedefliyorsunuz?
Terapistimden Memnun Değilim, Ne Yapmalıyım?
Etkili psikoterapilerin bazı ortak unsurları vardır. Örneğin, terapist ile danışan arasındaki terapötik ittifak olarak adlandırdığımız, amaca yönelik işbirliğine dayalı bir ilişkinin psikoterapi sürecindeki ilerleme, sağlanan yarar ya da diğer bir deyişle terapinin etklili olup olmaması ile ilişkili olduğunu gösteren çok sayıda araştırma bulgusu bulunmaktadır. Terapötik ilişkinin etkisi ister Bilişsel Davranışçı Terapi olsun, ister Psikodinamik Terapi, ister EMDR terapisi ya da Şema Terapi, ekolden bağımsız olarak, tüm terapi türleri için geçerlidir. Terapötik ittifak, psikolojik sorunlara yönelik uygulanan ilaç tedavilerinde bile önemli bir unsurdur. Etkili terapinin en önemli yönü, hastanın terapide hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak için hasta ve terapistin birlikte çalışmasıdır. Bu nedenle bir kişinin psikolojik danışmanlık hizmeti aldığı danışmanından ya da psikoterapistinden memnun olmaması, iyi ilişki kuramadıklarını hissetmesi ya da terapistine güvenmemesi halinde bu konuyu terapisti ile konuşması, bu soruna beraber çözüm yolu aramaları ve gerekirse farklı bir psikoterapist araştırmaları yararlı olur.
İlk Psikoterapi Seansında Terapistime Sorabileceğim Sorular Neler?
İlk görüşme sadece terapistinizin sizinle ilgili bilgi aldığı bir süreç değildir, bu aynı zaman da sizin de onunla çalışıp çalışamayacağını değerlendirdiğiniz bir süreçtir. İlk psikoterapi seansınızda terapistinize soracağınız bazı sorular size fikir verebilir. Örneğin:
- Ne zamandır psikoterapist olarak çalışıyorsunuz?
- Kendiniz de psikoterapi aldınız mı?
- Süpervizyon alıyor musunuz?
- Psikoterapi eğitimlerinizi hangi ekollerde tamamladınız?
- Psikoterapi eğitimlerinizi hangi akredite kurum ve kişilerden mi aldınız?
- Lisans diplomanızı nereden ve ne zaman aldınız?
- Benimle benzer şikayetleri olan bireylerle çalışma deneyiminiz nedir?
Psikoterapistimin Yetkinliğinden Şüphe Ediyorum, Ne Yapmalıyım?
Psikoterapistinizin yetkinliğinden şüphe duymaya başladıysanız ya da terapi sürecinde sanki bazı şeyler olması gerektiği gibi gitmiyor veya size doğru gelmeyen bir işleyiş var ise terapistinizle bu konuyu konuşmanızı öneriyoruz. Bunun dışında terapistinize diplomasını sormak, üye olduğu meslek örgütü olup olmadığını sormak (örneğin Türk Psikologlar Derneği üyesi olup olmadığını öğrenmek), psikoterapi konusunda eğitim ve yetkinlik belgelerini sormak son derece normaldir. Diplomasının sahte olduğundan endişe ediyorsanız, üniversite adı, mezuniyet yılı ve diploma numarası bilgilerini talep edip ilgili üniversiteden teyit edebilirsiniz.
Şayet görüştüğünüz kişi psikolog olmadığı halde kendisini psikolog ya da uzman psikolog olarak tanıtıyor ise bu kişiler hakkında Türk Psikologlar Derneğine bildirimde bulunabilirsiniz. Türk Psikologlar Derneği, hak sahibi olmamasına karşın “psikolog” veya “klinik psikolog” unvanını kullanan kişiler hakkında idari ve adli işlem yapılması konusunda kamu hizmeti yürütmektedir.
Psikoterapiden Nasıl Daha Fazla Verim Alırım?
Psikoterapiden daha fazla verim almak, daha iyi şekilde yararlanmak için yapabileceğiniz pek çok şey var. Bunların başında hedefinizi belirlemek geliyor. Terapiste başvurma amacınız nedir? Terapi bittiğinde hangi noktada olmak, neyi değiştirmiş olmak istiyorsunuz? Nihai amacınız ne? Psikoterapi ya da psikolojik danışmanlık sürecine neyle ilgili ihtiyaç duyduğunuzu belirlemek oldukça önemli.
Sizin için doğru olan terapisti bulmak zaman alabilir. Öncelikle iyi bir araştırma yapın, belirlediğiniz kişi hangi okuldan, hangi bölümden mezun? Hangi bölümde yüksek lisans ve doktora eğitimlerini tamamlamış? Hangi psikoterapi ekollerinde eğitimleri bulunuyor? Süpervizyon alıyor mu, evet ise kimden? Diploma ve yetkinlik belgelerini gerekli durumda sunabiliyor mu? Bu bilgileri talep etmek hakkınız. Öte yandan sizin başvuruda bulunduğunuz konuda çalışmaları olup olmadığını değerlendirmek de sizin için doğru olabilecek terapisti seçmek açısından yararlı olur.
Terapi sürecinden daha fazla fayda sağlamanın en kaçınılmaz kısımlarından biri de terapistinize karşı açık olmaktır. Psikoterapistinizle kuracağınız ilişki, dürüstlük ve güven üzerine kurulması gereken bir ilişkidir.
Psikolojik danışmanlık ve psikoterapi süreci boyunca terapistinizin bir takım sorumlulukları olduğu gibi sizin de sorumluluklarınız vardır. Örneğin terapistinizin önerdiği ev çalışmalarına, seans içinde ve sonrasında yapmanız gereken terapi egzersizleri ve ev ödevlerine katılımınız terapi sürecinizden daha fazla yararlanmanızı sağlar.
Terapide ilk seanslar hızlı bir iyileşme hissedip, takip eden seanslarda ele alınan kimi zaman erken dönem zorlayıcı çocukluk yaşantıları ya da önemli travmatik deneyimler nedeniyle duygusal olarak zorlanabilirsiniz, kötü hissedebilirsiniz. Böyle zamanlarda terapiye karşı isteksiz hissetmeniz çok normal. Benzer şekilde, bazı dönemlerde iyi hissetmeye başladığınız ve terapiyi -henüz terapi hedeflerine ulaşmadan- sonlandırma düşüncelerine kapılmanız da olası. Bu sıklıkla yaşanan bir durumdur ancak problemlere sebep olan temel meseleler çözümlenmeden gelen geçici bir iyilik hali çoğu zaman aynı hızla ortadan kaybolabilmektedir. Terapistinizle iş birliğinizi sürdürün ve sürece sadık kalın.
Psikolog Görüşme Ücretleri Nasıldır?
Psikoterapi görüşme ücretleri illere ve ilçelere göre değişkenlik gösterebildiği gibi uzmana göre de değişebilmektedir. Belli bir ücret aralığının mevcut olmadığı bir alan olduğu için uygun ücretli psikoterapi hizmeti alabileceğiniz kurumlar olduğu gibi seans ücretlerinin asgari ücret tutarına yaklaştığı bazı kurum ve kişiler de olabilmektedir. Ülkemizde ne yazık ki psikoterapi hizmetleri tam anlamıyla sağlık güvencesi kapsamında yer almamaktadır. Bu durum kişilerin psikoterapi ve psikolojik danışmanlık hizmetlerine erişmelerini zorlaştırmaktadır.
Düşük Ücretli Psikoterapi Mümkün Mü?
Düşük ücretli psikoterapi ve psikolog hizmeti almak özellikle İstanbul ilinde mümkün. Belediyelerin psikolojik danışmanlık birimleri ücretsiz hizmet vermekte. Bununla beraber bazı üniversiteler bünyesinde psikolojik danışmanlık birimleri düşük ücretle terapi hizmeti sağlamaktadır.
